Pranie pieniędzy – czym jest? Jak zgłosić?

Pranie pieniędzy – czym jest? Jak zgłosić?
Marek Cieślak

Marek Cieślak

Prezes CGO Finance

Pranie pieniędzy to działania, które mają na celu nadanie pozorów legalności środkom, które pochodzą z nielegalnych źródeł. Jakie konsekwencje pociąga za sobą ten proceder? Jak zgłosić podejrzenie prania pieniędzy? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej – zapraszamy do lektury!

Pranie pieniędzy – co to jest?

Pranie pieniędzy to szereg działań ukierunkowanych, które służą nadaniu legalnego charakteru funduszom pochodzącym z nielegalnej działalności, takich jak np.:

  • przemyt,
  • handel narkotykami.

Polega to na przeprowadzaniu transakcji finansowych w taki sposób, aby zatrzeć ślady nielegalnego źródła i stworzyć pozory legalności pozyskanych środków. Pranie brudnych pieniędzy jest regulowane ustawą z 1 marca 2018 roku o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Za pranie brudnych pieniędzy Kodeks karny przewiduje określone sankcje.

Pranie pieniędzy w prawie europejskim

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/849/UE w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu w art. 1 ust. 3 określa pranie pieniędzy jako:

  • konwersję lub transfer mienia ze świadomością jego nielegalnego pochodzenia, w celu ukrycia źródła lub ułatwienia uniknięcia konsekwencji prawnych, lub udzielenie pomocy każdemu, kto bierze udział w takiej działalności, dla umożliwienia tej osobie uchylenie się od konsekwencji prawnych takiego działania;
  • ukrywanie lub zatajanie informacji o pochodzeniu, lokalizacji, prawach własności itp. mienia pochodzącego z przestępstwa,
  • nabywanie, posiadanie lub korzystanie z mienia ze świadomością jego nielegalnego pochodzenia,
  • udział lub współdziałanie w popełnieniu, usiłowanie popełnienia oraz pomocnictwo, podżeganie, ułatwianie oraz doradzanie przy popełnieniu któregokolwiek z powyższych czynów.
pranie pieniędzy

Mechanizm prania pieniędzy

Proces prania pieniędzy można podzielić na trzy etapy:

EtapOpis
Wprowadzenie tzw. lokowaniepolega na umieszczeniu nielegalnych środków w systemie finansowym poprzez różne metody  
Nakładanie warstwpolega na przeprowadzaniu skomplikowanych operacji finansowych w celu ukrycia pochodzenia pieniędzy
Integracjaobejmuje pozyskiwanie kapitału z transakcji opartych na nielegalnych funduszach, który ma sprawiać wrażenie legalności
Etapy prania brudnych pieniędzy

Obowiązki związane z podejrzeniem prania pieniędzy

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu nakłada na biura rachunkowe obowiązek zawiadomienia Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) o wszelkich okolicznościach, które mogą wskazywać na pranie pieniędzy lub finansowanie terroryzmu (art. 74 ust. 1). Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia podejrzenia prania pieniędzy może skutkować karą pieniężną do 1 000 000 zł.

Zgłoszenie powinno:

  • obejmować wszelkie wątpliwości co do legalności działalności klientów lub kontrahentów biura rachunkowego, nawet jeśli nie doszło do żadnej transakcji ani przesunięcia majątkowego,
  • nastąpić niezwłocznie, nie później niż w ciągu 2 dni roboczych od potwierdzenia podejrzenia.

Dla zaistnienia podejrzenia wystąpienia zjawiska prania pieniędzy wystarczy subiektywne odczucie organu, że zaistniało przestępstwo, oparte na obiektywnych informacjach.

pranie pieniędzy

Zawiadomienie o podejrzeniu prania pieniędzy – treść zgłoszenia

Zawiadomienie Generalnego Inspektora Informacji Finansowej o podejrzeniu prania pieniędzy przez biuro rachunkowe powinno zawierać następujące dane:

ElementOpis
Dane identyfikacyjne biura rachunkowegonazwa biura rachunkowego,
adres siedziby biura rachunkowego,
Numer KRS,
NIP,
imię i nazwisko osoby upoważnionej do reprezentowania biura rachunkowego
Dane identyfikacyjne klienta biura rachunkowegoimię i nazwisko (lub nazwa firmy)
adres zamieszkania/siedziby
NIP
PESEL (o ile jest nadany)
seria i numer dowodu osobistego (o ile jest)
inne dane identyfikacyjne (o ile istnieją)
Informacje o wartościach majątkowychrodzaj wartości majątkowych, np. gotówka, przelewy, nieruchomości,
wielkość wartości majątkowych,
miejsce przechowywania wartości majątkowych
Informacje o rachunku bankowymNumer rachunku IBAN
Numer rachunku (jeśli nie ma IBAN)
Informacje o transakcjach  opis transakcji lub prób ich przeprowadzenia
data transakcji
kwota transakcji
informacje o stronach transakcji
Informacje o państwie Europejskiego Obszaru GospodarczegoPaństwo EOG, z którym jest powiązana transakcja (w przypadku transakcji transgranicznej)
Informacje o ryzyku i przestępstwieopis rozpoznanego ryzyka wskazującego na pranie brudnych pieniędzy lub finansowanie terroryzmu
opis czynu zabronionego, z którego mogą pochodzić wartości majątkowe  
Uzasadnienie zawiadomienia  szczegółowy opis okoliczności wskazujących na podejrzenie popełnienia przestępstwa prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu
argumenty przemawiające za uzasadnionym podejrzeniem
Dodatkowe informacjewszelkie inne informacje, które mogą mieć znaczenie dla sprawy.  
Podpisosoby upoważnionej do reprezentowania biura rachunkowego.
Elementy zawiadomienia o podejrzeniu prania pieniędzy

Czym są procedury AML i KYC i dlaczego warto je znać? Sprawdź tutaj

Konsekwencje prania pieniędzy

Artykuł 299 Kodeksu karnego definiuje przestępstwo prania pieniędzy jako działanie mające na celu nadanie legalnego charakteru środkom pochodzącym z nielegalnych źródeł, takich jak:

  • handel narkotykami,
  • przemyt,
  • korupcja.

Pranie pieniędzy jest, w rozumieniu przepisów prawa karnego, występkiem. Jest zagrożone karą pozwalnia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Sprawcy, który dopuścił się go w porozumieniu z innymi osobami lub osiągnął znaczną korzyść majątkową, grozi kara od roku do 10 lat. Osobami uczestniczącymi w popełnieniu przestępstwa prania brudnych pieniędzy mogą być:

  • współsprawcy,
  • polecający,
  • sprawcy kierowniczy,
  • pomocnicy i podżegacze,

chociażby nie ponosili oni odpowiedzialności karnej.

Pranie pieniędzy – zagrożenia

Pranie pieniędzy to nie tylko przestępstwo opisane w ustawie szczególnej i Kodeksie karnym. To zjawisko, które może wywołać wiele negatywnych konsekwencji.

Negatywne zjawiskoKonsekwencja
Destabilizacja gospodarkiPieniądze pochodzące z przestępstwa wypaczają wolnorynkowe mechanizmy. Prowadzi to do nieuczciwej konkurencji, osłabiając legalnie działające firmy. Inwestycje z nielegalnych źródeł zakłócają zdrowy rozwój gospodarczy i utrudniają długoterminowe planowanie.  
Finansowanie przestępczości zorganizowanejPranie brudnych pieniędzy zapewnia ciągły dopływ gotówki dla gangów i mafii. Pozwala im to na rozszerzanie działalności przestępczej, takiej jak handel narkotykami, handel ludźmi czy korupcja.  
Utrata zaufania do instytucji finansowychPranie brudnych pieniędzy może odbywać się przy wykorzystaniu luk w systemach bankowych i innych instytucji finansowych. Może to prowadzić do utraty zaufania do tych instytucji i osłabienia stabilności systemu finansowego. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do kryzysów finansowych i gospodarczych.  
Zagrożenie dla bezpieczeństwaPieniądze pochodzące z przestępstwa mogą być wykorzystywane do finansowania terroryzmu i innych działań destabilizujących bezpieczeństwo państwa. Pranie brudnych pieniędzy utrudnia ściganie przestępców i utrudnia walkę z terroryzmem. Może to prowadzić do destabilizacji politycznej i społecznej.  
Negatywne oddziaływanie społecznePranie brudnych pieniędzy może prowadzić do wzrostu korupcji, nierówności społecznych i innych patologii społecznych. Może osłabiać wiarę ludzi w sprawiedliwość i państwo prawa. W skrajnych przypadkach może prowadzić do rozpadu struktur państwowych i anarchii.  
Konsekwencje prania pieniędzy
pranie pieniędzy

Pranie pieniędzy – podsumowanie

Pranie pieniędzy to negatywne zjawisko i wyzwanie dla instytucji, firm, a także społeczeństwa. Może generować wiele negatywnych konsekwencji, zarówno dla gospodarki, jak i obywateli. Ustawodawca dostrzegł jego wagę, dlatego uregulował je w ustawie szczególnej oraz Kodeksie karnym, penalizując pranie brudnych pieniędzy.

Chcesz dowiedzieć się więcej na temat prania pieniędzy? Nasi specjaliści są do Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania i udzielą wszechstronnej porady. Zapraszamy do kontaktu!

FAQ – Pytania i odpowiedzi na temat: Pranie pieniędzy

Co to jest pranie pieniędzy?

Pranie pieniędzy to proces ukrywania pochodzenia nielegalnie uzyskanych środków, aby nadać im pozór legalności. Pieniądze te mogą pochodzić z różnych przestępstw, takich jak handel narkotykami, handel ludźmi, korupcja czy kradzież.

Jakie są metody prania pieniędzy?

Istnieje wiele metod prania pieniędzy, ale do najczęstszych należą:
Umieszczanie – wprowadzanie nielegalnych pieniędzy do legalnego systemu finansowego, np. poprzez wpłaty na konta bankowe lub zakupy luksusowych towarów.
Rozwarstwienie – podział dużych sum pieniędzy na mniejsze kwoty, aby utrudnić ich śledzenie.
Integracja – mieszanie nielegalnych pieniędzy z legalnie zarobionymi pieniędzmi, np. poprzez reinwestowanie ich w legalne firmy.

Kto jest odpowiedzialny za walkę z praniem pieniędzy?

Za walkę z praniem pieniędzy odpowiedzialne są różne instytucje, m.in.:
Generalny Inspektorat Informacji Finansowej (GIIF): Organ nadzorujący przepływ pieniędzy w Polsce i zwalczający przestępczość finansową.
Organy ścigania – Policja, prokuratura i inne służby, które prowadzą dochodzenia w sprawach prania brudnych pieniędzy.
Banki i inne instytucje finansowe – Instytucje te zobowiązane są do zgłaszania podejrzanych transakcji do GIIF.

Jakie są kary za pranie pieniędzy?

Kary za pranie pieniędzy są surowe i zależą od okoliczności sprawy. W Polsce grozi za to kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 10 lat.

Co mogę zrobić, aby walczyć z praniem pieniędzy?

Możesz włączyć się do walki z praniem pieniędzy poprzez:
Zgłaszanie podejrzanych transakcji do GIIF – jeśli zauważysz coś niepokojącego w transakcjach finansowych, zgłoś to do GIIF.
Przestrzeganie zasad uczciwości i legalności – nie angażuj się w żadne nielegalne działania i nie korzystaj z usług firm o wątpliwej reputacji.
Podnoszenie świadomości na temat prania brudnych pieniędzy – rozmawiaj o tym problemie z rodziną i znajomymi, aby zwiększyć ich wiedzę na ten temat.

Wyróżniony ekspert

Marek Cieślak

Prezes CGO Finance