Potrzebujesz wolnego, ale nie masz już urlopu? Zapytaj pracodawcę o bezpłatny urlop. Jak i kiedy można go wziąć? Co się z nim wiąże? Odpowiadamy w artykule poniżej.
Co to jest bezpłatny urlop?
Zgodnie z Kodeksem pracy, bezpłatny urlop to czasowa przerwa w wykonywaniu pracy, w trakcie której obie strony stosunku pracy są zwolnione z obowiązku wzajemnych świadczeń. W orzecznictwie wskazuje się, że istotą bezpłatnego urlopu jest zawieszenie wzajemnych obowiązków i uprawnień stron stosunku pracy mimo trwania tego stosunku prawnego (wyrok SN z 6.1.2009 roku, sygn. akt II PK 111/0).
Jaki jest cel skorzystania z bezpłatnego urlopu?
Bezpłatny urlop może być wykorzystany w różnych celach, np. na:
- opiekę nad dzieckiem,
- załatwienie spraw osobistych,
- wyjazd na urlop wypoczynkowy sfinansowany ze środków własnych,
- naukę lub podnoszenie kwalifikacji.
Komu przysługuje prawo do bezpłatnego urlopu?
Prawo do skorzystania z urlopu bezpłatnego jest prawem przysługującym wszystkim pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę, niezależnie od:
- wymiaru czasu pracy – prawo do urlopu bezpłatnego mają zarówno pracownicy zatrudnieni w pełnym, jak i w niepełnym wymiarze czasu pracy.
- rodzaju umowy – urlop bezpłatny przysługuje zarówno pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę na czas określony, jak i na czas nieokreślony.
Oznacza to, że każdy pracownik, niezależnie od swojej sytuacji, może ubiegać się o urlop bezpłatny, jeśli ma taką potrzebę.
Warunki udzielenia bezpłatnego urlopu
Pracodawca może udzielić pracownikowi bezpłatnego urlopu wyłącznie na jego pisemny wniosek. Pracownik nie musi wskazywać uzasadnienia wniosku, choć jego umotywowanie może pomóc podjąć pracodawcy decyzję. Prawo do bezpłatnego urlopu powstaje z chwilą, gdy zgodę na niego wyrazi pracodawca.
Strony powinny uzgodnić:
- termin rozpoczęcia urlopu bezpłatnego,
- okres, na jaki jest on udzielany.
Jeśli bezpłatny urlop ma być udzielony na okres dłuższy niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn przez pracodawcę.
Sytuacja pracownika przebywającego na bezpłatnym urlopie
Osoba przebywająca na bezpłatnym urlopie zachowuje status pracownika, ale nie świadczy pracy. Jednocześnie:
- nie otrzymuje wynagrodzenia,
- traci prawo do świadczeń pracowniczych, np. premii, urlopu wypoczynkowego, ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy,
- okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (np. stażu, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony czy wymiar urlopu wypoczynkowego), ale przepisy szczególne mogą zawierać odmienne rozwiązania,
- pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (ZUS) z tytułu pozostawania w stosunku pracy – może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i zdrowotnego,
- pracownik podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem stosunku pracy przez pracodawcę na podstawie art. 41 Kodeksu pracy.
Sytuacja pracodawcy w czasie bezpłatnego urlopu pracownika
Kiedy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym, pracodawca:
- nie ma obowiązku wypłacania pracownikowi wynagrodzenia,
- nie musi zapewniać pracownikowi miejsca pracy,
- zachowuje obowiązek opłacania składek ZUS za pracownika, jeśli ten złożył stosowne oświadczenie.
Obowiązki stron w związku z zakończeniem bezpłatnego urlopu
Po zakończeniu bezpłatnego urlopu:
- pracownik ma obowiązek powrócić do pracy,
- pracodawca obowiązek dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku.
Jeśli po zakończeniu bezpłatnego urlopu pracownik zgłosił gotowość do pracy, ale pracodawca go nie dopuścił do pracy, pracownik ma zagwarantowane prawo do wynagrodzenia wynikającego z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony – do 60% wynagrodzenia.
Najważniejsze informacje dotyczące bezpłatnego urlopu
Rozważając skorzystanie z fakultatywnego bezpłatnego urlopu, warto wziąć pod uwagę kilka kluczowych kwestii:
- pracodawca nie ma obowiązku udzielenia bezpłatnego urlopu i nie musi argumentować swojej odmowy, choć ustawodawca wprowadza pewne wyjątki,
- bezpłatny urlop jest niezależny od innych urlopów – to znaczy, że można z niego skorzystać nawet wtedy, gdy ma się jeszcze do wykorzystania urlop płatny,
- w czasie trwania bezpłatnego urlopu pracownikowi nie może zostać wypowiedziana umowa o pracę,
- czas trwania bezpłatnego urlopu nie jest ustawowo określony – co oznacza, że może trwać np. tydzień, miesiąc, rok; termin ustalają pracownik i pracodawca,
- pracownik i pracodawca mogą, na mocy porozumienia, skrócić lub wydłużyć bezpłatny urlop,
- jeżeli pracownik wziął bezpłatny urlop na podreperowanie swojego zdrowia, ale po zakończeniu urlopu nadal nie jest zdolny do powrotu do pracy, ma prawo do zasiłku chorobowego,
- skorzystanie z bezpłatnego urlopu jest dobrowolne – tzn. że pracownik może skorzystać z tego uprawnienia, ale wcale nie musi.
| Zalety urlopu bezpłatnego | Wady urlopu bezpłatnego |
| Możliwość dłuższej przerwy od pracy bez utraty etatu | Brak wynagrodzenia za czas urlopu |
| Czas urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu wypowiedzenia | Brak składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne |
| Możliwość powrotu do pracy na dotychczasowe stanowisko | Urlop bezpłatny nie wlicza się do stażu pracy |
| Utrata ochrony ubezpieczeniowej | |
| Możliwość utraty kwalifikacji zawodowych | |
| Trudności z powrotem do rytmu pracy |
Bezpłatny urlop – podsumowanie
Bezpłatny urlop może być dobrym rozwiązaniem w wielu sytuacjach, gdy potrzebujemy dłuższej przerwy w pracy. Pamiętajmy jednak, że wiąże się on z pewnymi konsekwencjami, takimi jak brak wynagrodzenia i składek na ubezpieczenie. Przed podjęciem decyzji o bezpłatnym urlopie warto dokładnie rozważyć wszystkie za i przeciw.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat, zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z naszego biura rachunkowego w Warszawie są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc.
FAQ – często zadawane pytania na temat: Bezpłatny urlop
Kto może skorzystać z bezpłatnego urlopu?
Bezpłatny urlop może wziąć każdy pracownik, niezależnie od stażu pracy czy zajmowanego stanowiska.
Jak długo może trwać bezpłatny urlop?
Okres bezpłatnego urlopu nie jest limitowany i może trwać od kilku dni do kilku lat. Maksymalny czas trwania urlopu ustala się w porozumieniu z pracodawcą.
Jak złożyć wniosek o bezpłatny urlop?
Wniosek o bezpłatny urlop należy złożyć w formie pisemnej. We wniosku należy określić:
– datę rozpoczęcia urlopu
– przewidywany czas trwania urlopu
– przyczynę ubiegania się o urlop
Czy pracodawca może odmówić udzielenia bezpłatnego urlopu?
Tak, pracodawca może odmówić udzielenia bezpłatnego urlopu, ale musi podać ważną przyczynę swojej odmowy.
Jakie są zalety bezpłatnego urlopu?
Zaletami bezpłatnego urlopu są:
– możliwość dłuższej przerwy od pracy bez utraty etatu
– czas urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu wypowiedzenia
– możliwość powrotu do pracy na dotychczasowe stanowisko
Jakie są wady bezpłatnego urlopu?
Do wad bezpłatnego urlopu należy zaliczyć:
– brak wynagrodzenia za czas urlopu
– brak składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne
– bezpłatny urlop nie wlicza się do stażu pracy
Jaki wpływ ma bezpłatny urlop na ubezpieczenie?
Podczas urlopu bezpłatnego pracownik nie jest ubezpieczony społecznie ani zdrowotnie. Może jednak sam opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Jaki wpływ ma bezpłatny urlop na świadczenia?
Bezpłatny urlop nie ma wpływu na prawo do świadczeń, takich jak zasiłek chorobowy czy świadczenie macierzyńskie.
Czy mogę skrócić bezpłatny urlop?
Tak, zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą skrócić bezpłatny urlop w każdym czasie, za zgodą obu stron.
Co zrobić, jeśli pracodawca nie chce udzielić mi bezpłatnego urlopu?
W przypadku, gdy pracodawca bezpodstawnie odmawia udzielenia bezpłatnego urlopu, pracownik może odwołać się do sądu pracy.