Wcześniejsza emerytura w Polsce – kto może z niej skorzystać?

Wcześniejsza emerytura w Polsce, w tym emerytura pomostowa, to wyjątkowe świadczenie pozwalające zakończyć karierę zawodową przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego – 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Nie jest to jednak rozwiązanie dostępne dla wszystkich – przepisy jasno określają, które grupy zawodowe mogą z niego skorzystać oraz jakie kryteria muszą zostać spełnione.

Wcześniejsza emerytura w Polsce – o co chodzi?

Od 1 października 2017 r. w Polsce obowiązują przepisy obniżające powszechny wiek emerytalny. Nadal jednak istnieje możliwość wcześniejszego przejścia na świadczenie.

• Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. mogą skorzystać z wcześniejszej emerytury wyłącznie w ramach szczególnych regulacji – np. emerytur pomostowych, świadczeń kompensacyjnych czy mundurowych.
• Podstawę prawną stanowi przede wszystkim ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.
• Katalog prac uprawniających do wcześniejszej emerytury jest zamknięty – obejmuje zawody związane z dużym obciążeniem zdrowotnym lub wymagające wyjątkowej sprawności psychofizycznej.

Jakie zawody uprawniają do emerytury pomostowej?

Warunkiem skorzystania z emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Ustawodawca wymienia je w załącznikach do ustawy.

Do najczęściej spotykanych grup zawodowych należą:

• górnictwo i hutnictwo – np. prace pod ziemią, obsługa wielkich pieców, produkcja aluminium,
• energetyka – prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii, montaż i remont urządzeń elektroenergetycznych,
• transport – kierowcy autobusów, maszynistów pojazdów trakcyjnych, personel lotniczy,
• przemysł chemiczny – produkcja sody, siarki, wodorotlenków, prace przy azbeście,
• budownictwo – roboty w głębokich wykopach, prace dekarskie, montaż konstrukcji stalowych na wysokości,
• służba zdrowia – prace na oddziałach intensywnej terapii, psychiatrycznych czy w prosektoriach,
• rolnictwo i rybołówstwo – prace rybaków, ubój zwierząt, pakowanie liści tytoniu.

Nie każda praca w trudnych czy szkodliwych warunkach daje prawo do wcześniejszej emerytury. Liczy się wyłącznie zatrudnienie wymienione w ustawie o emeryturach pomostowych.

Wcześniejsza emerytura a inne zawody o szczególnym charakterze

Odrębne przepisy przewidują wcześniejsze emerytury lub inne świadczenia dla wybranych grup zawodowych.

• Służby mundurowe – policjanci, żołnierze zawodowi, strażacy, strażnicy graniczni i inne formacje mają własne systemy emerytalne. Mogą zakończyć służbę po 15 lub 25 latach, często bez względu na wiek.
• Nauczyciele – korzystają ze świadczeń kompensacyjnych (art. 88 Karty Nauczyciela). Wymagany jest m.in. 30-letni staż pracy, w tym 20 lat w charakterze nauczyciela.
• Artyści i twórcy – w wybranych zawodach artystycznych dopuszczalne są wcześniejsze emerytury ze względu na konieczność zachowania pełnej sprawności psychofizycznej.

Wcześniejsza emerytura w Polsce – kiedy można na nią przejść?

Aby uzyskać wcześniejszą emeryturę lub emeryturę pomostową, trzeba łącznie spełnić kilka przesłanek:

• wiek – zazwyczaj 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni), w niektórych zawodach niższy (np. tancerki, akrobatki),
• staż pracy – co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
• staż pracy w szczególnych warunkach – zwykle min. 15 lat,
• urodzenie po 31 grudnia 1948 r.,
• wykonywanie pracy w szczególnych warunkach po 31 grudnia 2008 r.,
• udokumentowanie okresów pracy – poprzez zaświadczenia i świadectwa pracy.

Tabela – przykładowe zawody uprawniające do wcześniejszej emerytury w Polsce

Czy warto przejść na wcześniejszą emeryturę w Polsce?

Decyzja o wcześniejszym zakończeniu pracy zawsze powinna być indywidualna.

Zalety wcześniejszej emerytury:

• możliwość odejścia z pracy w przypadku pogarszającego się zdrowia,
• zabezpieczenie finansowe dla osób zmęczonych pracą w trudnych warunkach,
• rekompensata za wykonywanie zawodów obciążających zdrowie i życie.

Wady wcześniejszej emerytury:

• niższe świadczenie niż przy emeryturze w wieku powszechnym,
• ograniczona możliwość dorabiania (limity przychodów ustalane przez ZUS),
• świadczenie pomostowe ma charakter przejściowy – wygasa po osiągnięciu wieku powszechnego.

Jakich okresów nie wlicza się do stażu pracy w szczególnych warunkach?

Do stażu uprawniającego do wcześniejszej emerytury nie zalicza się m.in.:

• urlopu bezpłatnego,
• urlopu wychowawczego,
• okresów pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego czy rehabilitacyjnego,
• pracy w niepełnym wymiarze, jeśli nie była wykonywana stale w szczególnych warunkach,
• służby wojskowej (poza wyjątkami).

Wcześniejsza emerytura w Polsce – podsumowanie

Wcześniejsza emerytura w Polsce to przywilej przewidziany dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Nie każdy zawód daje takie prawo – lista jest zamknięta i wynika bezpośrednio z ustawy. Warto każdorazowo sprawdzić swoją sytuację prawną i skonsultować się z prawnikiem przed złożeniem wniosku.

Skontaktuj się z nami!

Masz wątpliwości, czy przysługuje Ci wcześniejsza emerytura w Polsce? Skontaktuj się z nami przez formularz i uzyskaj profesjonalną pomoc.

FAQ – pytania i odpowiedzi na temat: Wcześniejsza emerytura w Polsce