Jednoosobowa spółka z o.o. zyskuje na popularności, jeśli chodzi o sposób prowadzenia działalności gospodarczej. M.in. dlatego, że umożliwia przedsiębiorcom podejmowanie inwestycji i przedsięwzięć gospodarczych w formie jednoosobowej działalności przy równoczesnym korzystaniu z udogodnień podatkowych (takich jak rozliczanie ryczałtowe) czy rozwiązań charakterystycznych dla spółek kapitałowych (np. brak odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez wspólników). Co jeszcze warto o niej wiedzieć? Jak wygląda kwestia jednoosobowej spółki z o.o. a ZUS? Zapraszamy po odpowiedzi do artykułu poniżej.
Jednoosobowa spółka z o.o. – na czym polega jej popularność?
Powodów popularności jednoosobowej spółki z o.o. można upatrywać w:
- braku osobistej odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki,
- dużej elastyczności w tworzeniu postanowień umowy spółki czy aktu założycielskiego,
- relatywnie niskiej kwocie minimalnej kapitału zakładowego.
Jednym z przejawów wspomnianej wyżej elastyczności jest możliwość funkcjonowania w obrocie prawnym jednoosobowej spółki z o.o. Czyli takiej, w której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika. Może ona powstać poprzez skupienie wszystkich udziałów w już istniejącej spółce z o.o. albo w drodze założenia nowej spółki. Warto w tym miejscu wspomnieć o ustawowym ograniczeniu dotyczącym osoby jedynego wspólnika. Ustawodawca nie dopuszcza możliwości założenia jednoosobowej spółki z o.o. przez inną jednoosobową spółkę z o.o.
Jednoosobowa spółka z o.o. w polskim porządku prawnym
Ustawodawca w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467) wyjaśnia w art. 4 § 1 pkt 3 spółkę jednoosobową. Jest to spółka kapitałowa, której wszystkie udziały albo akcje należą tylko do jednego wspólnika albo akcjonariusza. Takim wspólnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Co często podnoszą praktycy i teoretycy prawa, brak jest regulacji prawnych, które wprost odnoszą się do jednoosobowej spółki z o.o. Nierzadko powoduje to uzasadnione wątpliwości wśród podmiotów funkcjonujących bądź planujących funkcjonować w obrocie gospodarczym. Korzystniej wyglądałaby sytuacja, jeśli w przepisach KSH wprost znalazł się odrębny dział traktujący o jednoosobowej spółce z o.o.
Sposoby na powstanie jednoosobowej spółki z o.o.
Jednoosobowa spółka z o.o. może powstać na dwa sposoby:
- powstanie z przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej,
- powstanie od podstaw wyłącznie w formie elektronicznej (od dnia 1 lipca 2021 r.), tj. za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych lub za pośrednictwem Portalu S24.
Organizacja jednoosobowej spółki z o.o.
Akt założycielski
W sytuacji, w której podjęto decyzję o założeniu jednoosobowej spółki z o.o., umowę spółki zastępuje akt założycielski. Musi on odpowiadać wymogom stawianym przed umową spółki. Co istotne, zarówno akt założycielski, jak i umowę spółki należy sporządzić w formie aktu notarialnego.
Reprezentacja spółki
W momencie podpisania aktu założycielskiego albo umowy spółki powstaje spółka z o.o. w organizacji. Okres ten trwa do momentu wpisania spółki do KRS. Na tym etapie jedyny wspólnik, w przeciwieństwie do wspólników spółki wieloosobowej, nie ma prawa do reprezentowania spółki. W tym czasie uprawniony do reprezentacji spółki jest zarząd. W przypadku, gdy nie został on jeszcze powołany, pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników lub jedynego wspólnika.
Reprezentację spółki z o.o. po wpisaniu do rejestru w stosunkach zewnętrznych ustawodawca oddaje w ręce osób tworzących spółkę, które z dużym luzem decyzyjnym mogą określić sposób, w jakim członkowie wieloosobowego zarządu będą sprawować obowiązek reprezentacji. W przypadku, gdy umowa spółki albo akt założycielski nie reguluje tej kwestii, KSH przewiduje obowiązkowe współdziałanie przy składaniu oświadczeń dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu i prokurenta spółki. Zagadnienie związane z reprezentacją wewnętrzną spółki, kiedy jedyny wspólnik nie jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu, reguluje kodeks. Prawodawca ustanowił wymóg reprezentowania spółki przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą wspólników w sprawach z zakresu umów i sporów między spółką a członkiem zarządu.
Reprezentacja spółki z o.o. – wspólnik i członek zarządu w jednej osobie
W kwestii reprezentacji należy pochylić się nad jeszcze jedną sytuacją. Mowa tu o zawieraniu umów pomiędzy wspólnikiem a spółką, gdy jedyny wspólnik pełni zarazem funkcję jedynego członka zarządu. W klasycznym przypadku spółek wieloosobowych, gdy dochodzi do zawarcia umowy między członkiem zarządu a spółką, jest ona reprezentowana przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników. Jednakże ustawodawca reguluje tę kwestię odrębnie w przypadku spółki jednoosobowej, w której jedyny wspólnik jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu. KSH wymaga dla takiej umowy formy aktu notarialnego. Ponadto nakłada na notariusza obowiązek zawiadomienia sądu rejestrowego o każdej zawartej w ten sposób umowie.
Jednoosobowa spółka z o.o. a ZUS
Istotna różnica pomiędzy spółką wielo- a jednoosobową dotyczy kwestii ubezpieczeń społecznych. Wspólnik spółki z o.o. będący właścicielem wszystkich udziałów w spółce jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Konsekwencją tej regulacji jest obowiązek płacenia składek ZUS przez jedynego wspólnika, w przeciwieństwie do wspólników wieloosobowych spółek z o.o., którzy z samego faktu bycia wspólnikiem nie podlegają ubezpieczeniom społecznym. Należy w tym miejscu wspomnieć o istnieniu tzw. niemal jedynego wspólnika. Mowa tu o sytuacji, w której w teorii nie wszystkie udziały należą do jednego wspólnika, jednakże ma on udziały w spółce rzędu 90% i więcej. W takiej sytuacji ZUS może uznać wspólnika mniejszościowego za „wspólnika iluzorycznego”, którego jedynym celem występowania w spółce jest uniknięcie płacenia składek. W takiej sytuacji „niemal jedynego wspólnika” również obejmuje obowiązek płacenia składek ubezpieczenia społecznego.
Jednoosobowa spółka z o.o. – ograniczenia i odrębności
Wyjaśnić należy, że poniższe wyliczenia na stanowią katalogu zamkniętego. Obejmują natomiast kwestie najczęściej poruszane z praktycznego punktu widzenia:
- pełna kontrolna nad jednoosobową spółką z o.o. przez jej jedynego wspólnika, który co do zasady nie odpowiada własnym majątkiem za zobowiązania spółki,
- istnienie sformalizowanej formy składania oświadczeń woli w spółce, dokonywanie czynności prawnych oraz rozbudowany obowiązek sprawozdawczy z działalności spółki,
- uproszczona forma protokołowania uchwał zgromadzenia wspólników, w zasadzie zaś jedynego wspólnika, który faktycznie jest zarówno protokolantem, jak i przewodniczącym; charakterystycznym jest również brak obowiązku przedkładania dowodu zwołania zgromadzenia, gdyż jedyny wspólnik dokonuje tego w dowolnie wybranym przez siebie czasie jednoosobowo,
- jedyny wspólnik nie może zostać zatrudniony w jednoosobowej spółce z o.o. na podstawie umowy o pracę, gdyż brak jest charakterystycznego elementu dla umowy o pracę, czyli podporządkowania; z uwagi na bogate orzecznictwo w tej materii, w takiej sytuacji najczęstszym i rekomendowanym rozwiązaniem jest kontrakt menedżerski bądź umowa-zlecenie,
- czynności prawne pomiędzy jedynym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymagają formy aktu notarialnego pod rygorem bezwzględnej nieważności czynności prawnej, co wprost wynika z przepisów KSH,
- jedyny wspólnik w jednoosobowej spółce z o.o. składa spółce oświadczenia woli w formie pisemnej pod rygorem nieważności,
- jednoosobową spółkę z o.o. w organizacji reprezentuje pełnomocnik powołany przez jedynego wspólnika,
- założycielami jednoosobowej spółki z o.o. mogą być osoby fizyczne albo osoby prawne, bez względu na obywatelstwo i miejsce siedziby spółki; wymagany jest dodatkowo kapitał w wysokości co najmniej 5 000 PLN.
Podsumowanie
Konstrukcja prawna jednoosobowej spółki z o.o. może budzić wiele uzasadnionych pytań bądź wątpliwości. Jeżeli zainteresował Cię ten wpis i chcesz dowiedzieć się więcej na temat jednoosobowej spółki z o.o., zapraszamy do współpracy i kontaktu z naszą kancelarią CGO Legal w Łodzi i Warszawie.